Luisina Gentile, Περί σύγχρονης αργεντίνικης ποίησης

Όταν πρόσφατα βρέθηκα ενώπιον του ερωτήματος αν υπάρχει σύγχρονη αντεργκράουντ αργεντίνικη ποίηση, σκέφτηκα πως δεν ήμουν η πλέον κατάλληλη να απαντήσω, κυρίως επειδή έχω σημαντικές αμφιβολίες για το τι σημαίνει «σύγχρονη αργεντίνικη ποίηση», τι σημαίνει καθεμία από αυτές τις τρεις λέξεις. Ωστόσο, να που τώρα γράφω γι’ αυτήν, ακριβώς επειδή όσα θα πω είναι πράγματα που δεν θα βρείτε σε καμία ακαδημαϊκή μελέτη, ούτε σε αναλύσεις ούτε σε δημόσιες συζητήσεις (που, φυσικά, υπάρχουν σε πληθώρα).

Αργεντινή. Η Αργεντινή είναι μια χώρα στο νοτιότερο άκρο της Νότιας Αμερικής. Είναι μια λατινοαμερικανική χώρα και, ως τέτοια, μια εντελώς πτωχευμένη (και χρεωμένη) χώρα. Μια χώρα που πριν από μερικά χρόνια έλαβε το μεγαλύτερο δάνειο στην ιστορία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, για το οποίο δεν χρειάζεται να εξηγήσω πολλά σ’ εσάς στην Ελλάδα.

Αν είσαι ποιήτρια ή ποιητής στην Αργεντινή, δεν έχεις μέλλον. Δεν υπάρχει η παραμικρή πιθανότητα να βγάλεις χρήματα. Και επειδή η ποίηση –όπως σχεδόν παντού– θεωρείται ήσσονος σημασίας τέχνη (θεωρείται, δηλαδή, πως δεν πουλάει, πως δεν έχει μαζική απεύθυνση κ.ο.κ.), αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να «δοξαστείς» μέσω αυτής, σε μια εποχή όπου η δόξα συχνά λειτουργεί ως κίνητρο για όσες δραστηριότητες ή επαγγελματικές ενασχολήσεις δεν θα σου αποφέρουν πολλά περισσότερα από ένα φτηνό μπουκάλι κρασί. Στην Αργεντινή, όμως, δεν θέλει και πολλά για να γίνεις ποιητής (ακόμη και ένας από τους καλύτερους στον κόσμο). Θα μπορούσα να πω ότι οποιοσδήποτε, αν έχει κατ’ αρχάς την όρεξη, μετά την αυτοπεποίθηση και, τέλος, κάποια μορφή επιμονής, μπορεί να γίνει και να παραμείνει ποιητής.

Emily Graham, Το ψηφιακό γαλλικό μου καλοκαίρι: Συναντήσεις με Γάλλους ποιητές και ποιήτριες του μιλένιουμ

Είχα πάρει από πολύ νωρίς την απόφασή μου. Μετά το τέλος του πρώτου έτους στο Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ θα περνούσα το φθινόπωρο στη Γαλλία. Όμως ο κορονοϊός έδειξε το αποκρουστικό του πρόσωπο και η γαλλική μου περιπέτεια τελείωσε πριν καν ξεκινήσει. Πέρασα τα πέντε στάδια του πένθους, συμπεριλαμβανομένου αυτού της άρνησης, καθώς δεν ήθελα να πιστέψω ότι το ταξίδι μου είχε ακυρωθεί. Ηττημένη, ετοίμασα τις βαλίτσες μου και πήρα τον δρόμο για το σπίτι μου στο Οχάιο.

Με το που έφτασα σπίτι, το μυαλό μου άρχισε να σαπίζει. Λόγω του κορονοϊού δεν μπορούσα να δουλέψω, να ταξιδέψω ή να συναντήσω τις φίλες μου, έτσι λοιπόν οι πρώτες βδομάδες στο Οχάιο ήταν μουντές, ανθυγιεινές και βαρετές. Όταν δεν κοιμόμουν, έτρωγα ή έπαιζα σουντόκου στο ίντερνετ. Δεν μπορούσα να μείνω ξύπνια πάνω από δύο ώρες.

Συνειδητοποιώντας ότι έπρεπε να κάνω κάτι για να κρατήσω το μυαλό μου σε εγρήγορση, σκέφτηκα ότι θα ήταν καλή ιδέα να γραφτώ σε κάποιο διαδικτυακό μάθημα. Αφού ζύγισα τις επιλογές μου, αποφάσισα να παρακολουθήσω μια σειρά μαθημάτων λογοτεχνικής μετάφρασης, κυρίως επειδή η εν λόγω σειρά συνδύαζε δύο πάθη μου: τη γλώσσα και τη λογοτεχνία. Έπρεπε να κρατήσω τα γαλλικά μου σε καλό επίπεδο καθώς είχα συνειδητοποιήσει –με μεγάλη πικρία– ότι δεν θα μπορούσα να τα εξασκήσω όσο είχα σχεδιάσει. Ήδη από τις πρώτες μέρες της διάρκειας πέντε βδομάδων σειράς μαθημάτων ενθουσιάστηκα με τη διαδικασία της μετάφρασης.

B. Ehrenreich & D. English: Μάγισσες, μαίες, νοσοκόμες

Oι γυναίκες ήταν ανέκαθεν θεραπεύτριες. Στην ιστορία της Δύσης οι γυναίκες ήταν γιατρίνες και ανατόμοι χωρίς κάποια επίσημη άδεια. Έκαναν εκτρώσεις, ήταν νοσοκόμες και είχαν συμβουλευτικό ρόλο σε ιατρικά ζητήματα. Ήταν φαρμακοποιοί, καλλιεργούσαν θεραπευτικά βότανα και μοιράζονταν τα μυστικά των χρήσεών τους. Ήταν μαίες που ταξίδευαν από σπίτι σε σπίτι και από χωριό σε χωριό. Για αιώνες, οι γυναίκες ήταν γιατρίνες χωρίς πτυχία, χωρίς πρόσβαση σε βιβλία και πανεπιστήμια, όμως την ίδια στιγμή μάθαιναν η μια από την άλλη και μετέδιδαν την εμπειρία τους από σπίτι σε σπίτι και από γενιά σε γενιά. Ο λαός τις αποκαλούσε «σοφές γυναίκες», ενώ οι αρχές «μάγισσες» και «κομπογιαννίτισσες». Η ιατρική λοιπόν είναι μέρος της κληρονομιάς μας, της ιστορίας μας, των δικαιωμάτων μας ως γυναίκες.

Δείτε ονλάιν τη μικρού μήκους ταινία «Έφυγε η Συρία, έφυγε»

Μετά την πρώτη προβολή της στο Paris Festival for Different & Experimental Cinema και την επιλογή της από σημαντικά διεθνή φεστιβάλ (Experiments in Cinema, Internationale Kurzfilmtage Winterthur, Kasseler Dokfest, L’Alternativa κ.ά), η μικρού μήκους ταινία «Έφυγε η Συρία, έφυγε» είναι διαθέσιμη πλέον στο διαδίκτυο.

Πατήστε εδώ για να δείτε την ταινία.

«Έφυγε η Συρία, έφυγε» (Λέσβος & Αθήνα, 2016, 7΄54΄΄, με αγγλικούς υπότιτλους)

Ένα πρωί η Συρία χαιρετά τον Χατζίκ που έχει το μανάβικο στη γωνία και τη Νεκρά Θάλασσα, παίρνει τις μαντίλες της, τους δρόμους της, τα χαλάσματά της, ζεύεται τους νεκρούς της και φεύγει.

Σενάριο-Σκηνοθεσία: Jazra Khaleed | Φωνή: Ελένη Μπ. | Φωτογραφία: Sylvain L’Esperance | Μοντάζ: Γιάννης Καραμήτρος | Ήχος: Jason Bakey

Γυναίκες και ιατρική στις αρχές του 20ού αιώνα

Οι γυναίκες δεν αποτελούν «τάξη»˙ δεν καταπιέζονται όλες το ίδιο˙ δεν βιώνουν όλες τον σεξισμό με τον ίδιο τρόπο. Την περίοδο μεταξύ 1865 και 1920 οι ταξικές διαφορές μεταξύ των γυναικών στην Αμερική ήταν ιδιαίτερα έντονες: η καθημερινότητα, οι συνήθειες και οι προσδοκίες των γυναικών της ανώτερης τάξης είχαν ελάχιστα κοινά με τις αντίστοιχες των γυναικών της εργατικής τάξης. Ήταν μια περίοδος ταχείας βιομηχανοποίησης, αστικοποίησης και ταξικής πόλωσης, η οποία επηρέασε όλους τους Αμερικανούς. Στις πόλεις –εδώ καταπιανόμαστε μόνο με το αστικό περιβάλλον, απ’ όπου ξεκινούσαν οι ιατρικές τάσεις– δύο τάξεις, ουσιαστικά καινούργιες για την αμερικανική κοινωνία, είχαν αρχίσει να επικρατούν: η μεγαλοαστική τάξη, η οποία βάσιζε τον πλούτο της στις επιχειρήσεις και τη βιομηχανία, και η βιομηχανική εργατική τάξη, η οποία με την εργασία της παρήγαγε αυτόν τον πλούτο.

Οι κοινωνικοί ρόλοι των γυναικών σε αυτές τις δύο τάξεις ήταν σχεδόν εκ διαμέτρου αντίθετοι. Για τις εύπορες γυναίκες μια κοινωνικά συνταγογραφημένη ζωή αναπαυτικής οκνηρίας˙ για τις γυναίκες της εργατικής τάξης εξαντλητικός μόχθος. Καμία ενιαία ιδεολογία του σεξισμού δεν θα μπορούσε να αγκαλιάσει και τις δύο αυτές πραγματικότητες ή να εξηγήσει και τους δύο κοινωνικούς ρόλους. Συνεπώς η βιοϊατρική έπρεπε να παρέχει δύο διαφορετικές θεωρίες για τις γυναίκες: μία κατάλληλη για τη μεγαλοαστική τάξη (και τη μεσαία τάξη που εποφθαλμιούσε τον τρόπο ζωής της ανώτερης μεσαίας τάξης) και μία κατάλληλη για τις φτωχές γυναίκες της εργατικής τάξης.

Ήταν σαν να υπήρχαν δύο διαφορετικά θηλυκά ανθρώπινα είδη. Οι εύπορες γυναίκες θεωρούνταν εγγενώς άρρωστες, πολύ αδύναμες και εύθραυστες για οτιδήποτε πέραν των πιο ήπιων ασχολιών, ενώ οι γυναίκες της εργατικής τάξης θεωρούνταν εγγενώς υγιείς και εύρωστες. Η πραγματικότητα ήταν πολύ διαφορετική. Οι γυναίκες της εργατικής τάξης, που εργάζονταν πολλές ώρες και δεν ξεκουράζονταν ούτε τρέφονταν αρκετά, υπέφεραν πολύ περισσότερο από μεταδοτικές ασθένειες και επιπλοκές στη γέννα απ’ ό,τι οι πλούσιες γυναίκες.

Όμως οι γιατροί αντέστρεψαν την αιτιότητα και βρήκαν ότι η ήπια, «πολιτισμένη» ζωή των ανώτερων τάξεων ήταν πιο απειλητική για την υγεία και ενδιαφέρουσα από ιατρικής άποψης απ’ ό,τι η σκληρή εργασία και η στέρηση.

Απόσπασμα από το βιβλίο: Barbara Ehrenreich και Deirdre English,
Παθήσεις & διαταραχές: Φύλο, ιατρική και ασθένεια, εκδ. Αρχείο 71